Η συμπερίληψη στο σχολείο και την κοινωνία αναφέρεται στην έννοια της ένταξης και της ισότιμης μεταχείρισης όλων των ατόμων, ανεξαρτήτως των διαφορών τους. Συγκεκριμένα, αφορά στην προσπάθεια να ενσωματωθούν και να συμμετέχουν πλήρως στο κοινωνικό και εκπαιδευτικό περιβάλλον όλοι οι άνθρωποι, χωρίς να υφίστανται αποκλεισμούς ή διακρίσεις λόγω φύλου, φυλής, αναπηρίας, κοινωνικής ή οικονομικής κατάστασης, θρησκείας, εθνικότητας ή άλλων διαφορών.
Στο σχολείο, η συμπερίληψη σημαίνει ότι όλοι οι μαθητές, ανεξαρτήτως των ιδιαίτερων αναγκών τους, έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν ισότιμα σε όλες τις δραστηριότητες, να μαθαίνουν μαζί και να αναπτύσσονται σε ένα περιβάλλον που σέβεται τη διαφορετικότητα και ενθαρρύνει την κοινωνική αλληλεπίδραση. Συγκεκριμένα, η συμπερίληψη αναφέρεται στην εκπαιδευτική πρακτική που στοχεύει στην ενσωμάτωση όλων των μαθητών, ανεξαρτήτως των διαφορών τους, σε ένα κοινό σχολικό περιβάλλον. Αυτό περιλαμβάνει μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, μαθητές από διαφορετικά πολιτισμικά υπόβαθρα, παιδιά με διαφορετικές γλωσσικές δεξιότητες ή ακόμη και μαθητές με κοινωνικές ή οικονομικές δυσκολίες.
Γι’ αυτό το λόγο, ο στόχος της συμπερίληψης είναι όχι μόνο να εξασφαλίσει ότι όλοι οι μαθητές έχουν ίσες ευκαιρίες να συμμετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία, αλλά και να αποκομίζουν τα οφέλη της μάθησης, ανεξάρτητα από τις προσωπικές ή κοινωνικές τους προκλήσεις. Επιπλέον, η πρακτική της συμπερίληψης ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ των μαθητών, την ανάπτυξη σεβασμού για τις διαφορές και την ενίσχυση των κοινωνικών δεξιοτήτων.
Όμως, για να μπορέσουν να επιτευχθούν τα παραπάνω , οι δάσκαλοι και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να προσφέρουν εξατομικευμένες υποστηρίξεις, όπως προσαρμοσμένα εκπαιδευτικά υλικά, διαφοροποιημένες διδασκαλίες και συνεργασία με ειδικούς, όπως είναι για παράδειγμα οι ψυχολόγοι, οι ειδικού παιδαγωγοί οι λογοθεραπευτές και οι εργοθεραπευτές. Αυτό συμβαίνει, γιατί η εφαρμογή της συμπερίληψης απαιτεί την ύπαρξη ενός σχολικού περιβάλλοντος που προάγει τη συνεργασία, την αποδοχή και το σεβασμό, ενισχύοντας τη δυνατότητα όλων των μαθητών να εξελιχθούν και να εκπληρώσουν το εκπαιδευτικό τους δυναμικό.
Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι η συμπερίληψη στο σχολείο δεν αφορά μόνο στην ενσωμάτωση των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, αλλά και στη δημιουργία ενός κλίματος αλληλοσεβασμού και υποστήριξης για όλους τους μαθητές.
Από την άλλη μεριά, η συμπερίληψη στην κοινωνία περιλαμβάνει την εξάλειψη των εμποδίων που ενδέχεται να εμποδίζουν τη συμμετοχή των ατόμων σε διάφορους τομείς, όπως είναι για παράδειγμα η εργασία, η κοινωνική ζωή, η πολιτική συμμετοχή και άλλες καθημερινές δραστηριότητες. Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι πολίτες, ανεξάρτητα από την αναπηρία, την κοινωνική τους θέση, την εθνική τους καταγωγή, το φύλο, τη σεξουαλική τους ταυτότητα, ή τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, πρέπει να έχουν ίση πρόσβαση σε ευκαιρίες και να αντιμετωπίζονται με σεβασμό και αξιοπρέπεια.
Γι’ αυτό το λόγο η κοινωνική συμπερίληψη έχει να κάνει με τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που ενθαρρύνει την ενεργή συμμετοχή όλων των μελών της κοινωνίας και καταπολεμά τις διακρίσεις και τις αποκλειστικές πρακτικές. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει:
1. Προώθηση ίσων ευκαιριών: Ο κάθε άνθρωπος πρέπει να έχει ίσες ευκαιρίες για εργασία, εκπαίδευση, στέγαση, κοινωνική υποστήριξη και συμμετοχή σε δημόσιες δραστηριότητες, ανεξαρτήτως των προσωπικών του χαρακτηριστικών.
2. Καταπολέμηση του στιγματισμού και της προκατάληψης: Η κοινωνία πρέπει να αντιμάχεται στερεότυπα, προκαταλήψεις και διακρίσεις, και να προάγει τον αλληλοσεβασμό και την αποδοχή της διαφορετικότητας.
3. Προσβασιμότητα: Οι υποδομές και οι υπηρεσίες θα πρέπει να είναι προσβάσιμες σε όλους τους πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία, των ηλικιωμένων και άλλων ομάδων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες πρόσβασης.
4. Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση: Είναι σημαντικό οι πολίτες να εκπαιδεύονται και να ευαισθητοποιούνται στις ανάγκες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν διάφορες ομάδες, όπως οι άνθρωποι με αναπηρία, οι μετανάστες, οι LGBTQ+ άνθρωποι, και οι μειονότητες.
Η συμπερίληψη λοιπόν στην κοινωνία δεν αφορά μόνο στη νομική προστασία και τα δικαιώματα, αλλά και στην αλλαγή, στις στάσεις και τις αντιλήψεις των ανθρώπων, ώστε να δημιουργηθεί μια κοινωνία που να είναι πραγματικά ανοιχτή και υποστηρικτική για όλους. Μια κοινωνία που κατανοεί τη διαφορετικότητα ως δύναμη και όχι ως εμπόδιο, και που προάγει τη συνεργασία, την ισότητα και την αλληλεγγύη. Έτσι, η κοινωνική συμπερίληψη συνδέεται με την οικοδόμηση ενός πιο δίκαιου, ανοιχτού και ενωμένου κόσμου, στον οποίο κάθε άτομο έχει τη δυνατότητα να αναδείξει το πλήρες δυναμικό του.