Γιατί χρειαζόμαστε την περιβαλλοντική εκπαίδευση;
<< Είναι κοινά αποδεκτό ότι περιβάλλον είναι το σύνολο των φυσικών και ανθρώπινων παραγόντων και στοιχείων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και επηρεάζουν την οικολογική ισορροπία, την ποιότητα της ζωής, την υγεία των κατοίκων, τις ιστορικές και πολιτιστικές παραδόσεις και τις αισθητικές αξίες>> (https://www.kodiko.gr/). Από τον ορισμό που έχει δοθεί για το περιβάλλον αλλά και από την εμπειρία, είναι εμφανής η σχέση που έχει η ανθρώπινη παρέμβαση στην διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας. Η ισορροπία αυτή έχει δυστυχώς διαταραχθεί και τα αποτελέσματα αυτής της διαταραχής είναι εμφανή σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης και στην Ελλάδας φυσικά. Ο άνθρωπος, έχει καταφέρει πάρα πολύ γρήγορα, σε σχέση με τα χρόνια ζωής της γης, να σπαταλήσει τους φυσικούς πόρους της γης, να επέμβει στους μηχανισμούς διατήρησης της ισορροπίας της με καταστροφικές συνέπειες τόσο για τον ίδιο όσο και για τις υπόλοιπες μορφές ζωής του πλανήτη. Αυτή η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων της γης οδήγησε στην ανάγκη της δημιουργία της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και την εισαγωγή της έννοιας της αειφόρου ανάπτυξης (Ένωση Πτυχιούχων Περιβαντολλόγων Ελλάδος, n.d.)
Η περιβαλλοντική εκπαίδευση (Π.Ε.) προσδιορίστηκε επίσημα, σε διεθνές επίπεδο, το 1970 στην Νεβάδα των Η.Π.Α. και μέσα από τροποποιήσεις, έχει γίνει στις μέρες μας, εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη (Ε.Α.Α.). Όπου αειφόρος ή Βιώσιμη Ανάπτυξη είναι η ανάπτυξη της ανθρωπότητας και η κάλυψη των αναγκών του ανθρώπινου είδους με τέτοιο τρόπο, ώστε και να μην εξαντλούνται τα αποθέματα των φυσικών πόρων της γης τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον. (Φέρμελη,κ.ά., 2009, σ. 11).
Ωστόσο η περιβαλλοντική εκπαίδευση δε συνιστά απλά ένα ακόμα μάθημα του αναλυτικού προγράμματος σπουδών. Είναι ένας διαθεματικός τρόπος προσέγγισης της γνώσης, μια ολοκληρωμένη εκπαιδευτική πρακτική, για το περιβάλλον, που χρειάζεται την ενεργό συμμετοχή των υποκειμένων της εκπαιδευτικής διαδικασίας, μέσα από μεγάλη ποικιλία διαθεματικών και διεπιστημονικών δραστηριοτήτων και προγραμμάτων. Η περιβαλλοντική εκπαίδευση έχει το περιβάλλον σαν πεδίο έρευνας και δράσης, θεωρώντας την εμπειρία πηγή γνώσης. Ενδιαφέρεται για την συνειδητοποίηση των περιβαλλοντικών προβλημάτων σε τοπικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο και των συνεπειών που αυτά έχουν στις μορφές ζωής του πλανήτη. Προσανατολίζεται στην ανακάλυψη λύσεων αυτών των προβλημάτων, λαμβάνοντας υπόψη της, τις εμπειρίες, τις γνώσεις και τα ενδιαφέροντα των μαθητών/τριών. Το μεγάλο στοίχημα της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης είναι να ανακαλύψουν οι μαθητές/τριες και αυριανοί πολίτες, την κοινωνία μέσα στην οποία αναπτύσσονται αλλά και το φυσικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ζουν, και την σχέση εξάρτησης που συνδέει όλα τα παραπάνω. Να συνειδητοποιήσουν τα τρέχοντα προβλήματα του, τις επιλογές που οδήγησαν σε αυτά, το ατομικό και συνολικό μερίδιο ευθύνης με τις συνέπειες τους στο παρόν και στο μέλλον. Αναμένεται μάλιστα να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση, στην συνειδητοποίηση των συνεπειών στο μέλλον και να δραστηριοποιηθούν τόσο εντός όσο και εκτός σχολείου, για να βελτιώσουν τα προβλήματα και τις αιτίες που τα προκαλούν. Τέλος να καλλιεργήσουν τις κατάλληλες αξίες, στάσεις και δεξιότητες στην λήψη αποφάσεων, σε ατομικό και σε ομαδικό επίπεδο, ώστε να ελαχιστοποιηθούν τα προβλήματα που έχουν να κάνουν με την ποιότητα του περιβάλλοντος και της ζωής στο μέλλον. (Φέρμελη, κ.ά. , 2009, σ. 14)
Όμως για να επιτευχθεί αυτό χρειάζεται μια εκπαίδευση που σκοπό έχει την ενδυνάμωση τους για αλλαγή, επιβάλλει την προσέγγιση της γνώσης, από το κάθε άτομο που συμμετέχει σε αυτήν, με κριτικό τρόπο, σαν ολότητα, με μυαλό σώμα και συναίσθημα. Απαιτεί ένα σχολείο που ενισχύει τη διαθεματικότητα, τη διεπιστημονικότητα, την ατομική και συλλογική δράση, την καινοτομία και τη δημιουργικότητα. Ένα σχολείο ανοιχτό στην κοινωνία που προάγει τη δια βίου μάθηση. Ένα σχολείο που καλλιεργεί την αειφορία σαν κουλτούρα. (Δημητρίου, 2014)
ΚΟΦΙΝΑΚΗ ΝΕΚΤΑΡΙΑ
ΠΕ03
Αναφορές
https://www.kodiko.gr/. (n.d.). Νόμος 1650 ΦΕΚ Α΄160/16.10.1986. Ανάκτηση 12 30, 2020, από https://www.kodiko.gr/nomologia/document_navigation/269310/nomos-1650-1986
Δημητρίου, Α. (2014). Εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία και ενεργός πολίτης. Διαπιστώσεις, επιδιώξεις, προοπτικές. για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση(6(51)-2014). Ανάκτηση 1 2, 2021, από https://www.peekpemagazine.gr/article/%CE%B5%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE%AF%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF-%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B2%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CE%BD-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CE%B5%CE%B9%CF%86%
Ένωση Πτυχιούχων Περιβαντολλόγων Ελλάδος. (n.d.). 12. Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Τι είναι; σε ποιους απευθύνεται; Μέσα – εργαλεία – μέθοδοι. Ανάκτηση 12 30, 2020, από http://www.eppe.gr: http://www.eppe.gr/faqs/faq_12
Φέρμελη, Μ. κ. (2009). Οδηγός Ανάπτυξης Διαθεματικών Δραστηριοτήτων Περιβαντολλογικής Εκπαίδευσης. (Δ. Σπυροπούλου, Επιμ.) Αθήνα: Οργανισμός Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων. Ανάκτηση 12 30, 2020, από http://www.env-edu.gr/Documents/%CE%A3%CE%B5%CE%BB.%201-40.pdf